شکاف جنسیتی در اشتغال؛ چه چیزی زنان را عقب نگه میدارد؟
بنابر بررسیهای متعدد سازمانهای مختلف، بهیژه سازمان بینالمللی کار (ILO)، نرخ مشارکت زنان جهان در اشتغال و فعالیتهای اقتصادی بهطور سیستماتیک کمتر از مردان است.
بهگزارش آتیهآنلاین، بررسیها نشان میدهد یافتن شغل برای زنان در سراسر جهان بسیار دشوارتر از مردهاست. حتی زمانیکه آنها میتوانند حرفهای بیابند، اغلب در مشاغل کمکیفیت و آسیبپذیر مشغول به کار میشوند. بنابر آخرین دادههای منتشرشده سازمان بینالمللی کار در سال ۲۰۲۲، نرخ اشتغال زنان و مردان بهترتیب ۴۷ و ۷۲ درصد بوده است. این آمار نشاندهنده شکاف قابل توجهی بین مشارکت زنان و مردان در بازار کار جهانی است.
زنان متقاضی شغل، معمولا سختتر از مردان کار پیدا میکنند و بیشتر مواقع با بیکاریهای طولانیمدت مواجه هستند. از سوی دیگر، زنان بسیار بیشتر در مشاغل آسیبپذیر، مانند کارهای بدون قرارداد، فاقد امنیت شغلی و بدون حمایتهای اجتماعی مشغول به کار میشوند.
فشارهای اجتماعی و مهمترین موانع بر سر اشتغال زنان
بنابر نظرسنجی سازمان بینالمللی کار و موسسه گالوپ در سال ۲۰۱۶، حدود ۷۰درصد زنان سراسر جهان خواهان شغل و مشارکت در اقتصاد هستند، اما موانع ساختاری و اجتماعی در مسیر آنها وجود دارد. یکی از مهمترین این موانع، فشار برای پایبندی زنان به نقشهای سنتیشان است. در بیشتر کشورهای توسعهیافته یا در حال توسعه، زنان متاهل بیشتر به امور خانه توجه دارند و به درآمد همسر خود متکی هستند.
همچنین در نظرسنجی سازمان کار مشخص شد حدود ۲۰درصد از مردها و ۱۴درصد از زنها معتقدند زنان نباید بیرون از منزل کار کنند.
* تعادل خانواده-حرفه: دشواری در ایجاد تعادل بین مسئولیتهای خانوادگی و شغلی، یکی دیگر از موانع بزرگ برای اشتغال زنان است. کارهای خانگی مانند مراقبت از کودکان، پختوپز و نظافت برای بقای خانواده ضروری است که این وظایف بیشتر بر دوش زنان است. این حجم از کار نامرئی و بدون مزد، ورود زنان به بازار کار را دشوارتر میکند.
* نبود حملونقل ایمن: در کشورهای در حال توسعه، نبود حملونقل ایمن از مهمترین موانع اشتغال زنان است. بسیاری از زنان در مسیر رفتوآمد روزانه خود در خطر آزار و اذیتهای جنسی قرار دارند که باعث کاهش تمایل آنها به فعالیت بیرون از خانه میشود.
* نبود خدمات مراقبتی مقرونبهصرفه: یکی دیگر از موانع مهم اشتغال زنان متاهل و دارای فرزند، نبود مراکز مراقبتی مقرونبهصرفه برای کودکان است. این معضل احتمال مشارکت زنان در بازار کار را حدود ۴ تا ۵درصد کاهش میدهد.
اهمیت توجه به شکاف جنسیتی اشتغال
حق اشتغال همراه با کرامت، امنیت و عدالت، یکی از ارکان اساسی رفاه انسانی است. تضمین این حق برای همه افراد جامعه، از جمله زنان، نهتنها از منظر حقوق بشر ضروری است، بلکه از نظر اقتصادی هم اهمیت بالایی دارد. کاهش شکاف جنسیتی در مشارکت نیروی کار میتواند به رشد تولید ناخالص داخلی هر جامعهای کند و مردم از بیشترین سود اقتصادی بهرهمند شوند. حتی کشورهای توسعهیافته میتوانند با افزایش مشارکت زنان، رشد اقتصادی پایدارتری داشته باشند.
راهکارهای کاهش شکاف جنسیتی در اشتغال
* برابری دستمزد: یکی از عوامل شکاف جنسیتی در بازار کار، تفاوت دستمزد بین زنان و مردان است، قانون باید بهگونهای تدوین شود تا در برابر کار باارزش زنان و مردان، دستمزد برابر پرداخته شود.
* دسترسی به فرصتهای آموزشی و حرفهای: توانمندسازی زنان از طریق آموزش و فراهم کردن فرصتهای حرفهای برای پیشرفت شغلی، از دیگر اقدامات مؤثر است. این مورد شامل حمایت از زنان برای ورود به حوزههای شغلی که به طور سنتی مردانه محسوب میشوند، مانند رشتههای فنی و مهندسی است.
* برنامههای حمایتی در محیط کار: ایجاد شرایط مناسب برای زنان در محیطهای کاری، مثل سیاستهای حمایت از خانواده، تعطیلات زایمان، و همچنین انعطافپذیری در ساعات کاری، میتواند به زنان کمک کند تا در کنار مسئولیتهای خانوادگی خود، در حرفهشان هم پیشرفت کنند.
* آگاهیبخشی و تغییر نگرشها: بسیاری از شکافهای موجود به دلیل باورهای فرهنگی و اجتماعی است که زنان را از رسیدن به موقعیتهای رهبری و مدیریتی بازمیدارد. تغییر نگرشهای جامعه و ایجاد فرهنگ سازمانی حمایتگر از زنان میتواند به کاهش این تفاوتها کمک کند.
* مشارکت فعال دولتها و بخش خصوصی: دولتها و بخشهای خصوصی باید برنامههایی، مانند سیاستهای کارآمد در زمینه آموزش، حمایتهای قانونی و تشویق به استخدام زنان در موقعیتهای کاری برتر تدوین کرده و به اجرا بگذارند.