شب یلدای ۱۴۰۴ زیر سایه تورم؛ سفرههایی که کوچکتر شد
در آستانه شب یلدای ۱۴۰۴، یکی از کهنترین آیینهای خانوادگی ایرانیان بیش از هر زمان دیگری تحتتأثیر فشارهای اقتصادی قرار گرفته است. سفرهای که همواره نماد صمیمیت، گردهمایی خانوادگی، شعرخوانی و شادی جمعی بوده، امسال برای بسیاری از خانوادهها به شاخصی از وضعیت معیشت و کاهش قدرت خرید تبدیل شده است.
به گزارش آتیهآنلاین، بررسیها نشان میدهد هزینه متوسط چیدمان سفره شب یلدا نسبت به سال گذشته بیش از دو برابر افزایش یافته؛ رشدی که بهمراتب از افزایش دستمزدها و درآمد خانوارها پیشی گرفته و شکاف میان سنتهای فرهنگی و واقعیت اقتصادی را آشکارتر کرده است.
بر اساس آمارهای رسمی مرکز آمار ایران، تورم نقطهبهنقطه مواد غذایی به بیش از ۴۹ درصد و تورم سالانه این گروه به بالای ۴۰ درصد رسیده است. در گروه میوه و خشکبار، این افزایش حتی از ۱۰۸ درصد نیز عبور کرده که نشان میدهد نهتنها سفرههای روزمره، بلکه آیینهای مناسبتی مانند شب یلدا نیز دستخوش تغییرات جدی شدهاند. نتیجه این روند، بازنگری اجباری بسیاری از خانوادهها در اقلام خریداریشده و حذف بخشهایی از سفره است که پیشتر جزو اجزای جدانشدنی آن محسوب میشد.
در همین رابطه، مهدی بختیاریزاده، مدیر سازمان میادین میوه و ترهبار شهرداری تهران، در نشست خبری ۲۳ آذر ۱۴۰۴ از نرخگذاری رسمی برخی اقلام پرمصرف شب یلدا خبر داد. بر این اساس، قیمت آجیل شور حدود ۸۲۰ هزار تومان، آجیل شیرین با باسلوق ۶۶۶ هزار تومان و آجیل شیرین بدون باسلوق ۷۵۲ هزار تومان اعلام شد. با این حال، مشاهدات میدانی از بازار خردهفروشی نشان میدهد قیمتها در بسیاری از فروشگاهها بالاتر از نرخهای مصوب است؛ موضوعی که فعالان بازار آن را به افزایش هزینههای حملونقل، تفاوت کیفیت و فشار تقاضا نسبت میدهند.
مقایسه قیمتها با سال ۱۴۰۳ نیز تصویر روشنی از شدت گرانی ارائه میدهد. سال گذشته هر کیلو آجیل چهار مغز درجه یک حدود ۷۳۵ هزار تومان عرضه میشد و قیمت آجیل شیرین و شور بهترتیب ۴۰۷ و ۴۲۲ هزار تومان بود. در همان سال، هزینه تهیه سفره یلدا برای یک خانواده چهار نفره بدون احتساب شام بین ۱.۷ تا ۴ میلیون تومان برآورد میشد؛ رقمی که در آن زمان نیز برای خانوارهای با درآمد متوسط سنگین تلقی میشد.
اما در سال ۱۴۰۴، قیمتها جهش قابلتوجهی داشتهاند. پسته اکبری تا ۲ میلیون تومان، مغز بادام هندی تا ۱.۸ میلیون تومان و مغز بادام درختی تا ۱.۴ میلیون تومان قیمتگذاری شده است. حتی اقلامی مانند تخمه، کشمش و میوههای خشک نیز با افزایش چشمگیر مواجه شدهاند. بستههای آماده شب یلدا که شامل آجیل، میوه خشک و شیرینی هستند، اکنون بین ۱.۳ تا ۱.۸ میلیون تومان به فروش میرسند؛ گزینهای که هرچند اقتصادیتر به نظر میرسد، اما همچنان فشار زیادی به بودجه خانوار وارد میکند.
به گزارش خبرآنلاین، این شرایط باعث تغییر رفتار مصرفکنندگان شده است. بسیاری از خانوادهها به خرید بستههای کوچکتر، حذف آجیلهای لوکس، کاهش تنوع شیرینیها و تمرکز بر اقلام ضروری روی آوردهاند. فعالان صنفی نیز از افت فروش آجیلهای گرانقیمت و گرایش مشتریان به گزینههای سادهتر خبر میدهند. در مجموع، هزینه یک سفره کامل شب یلدا برای یک خانواده چهار نفره میتواند بهراحتی از ۵ تا ۶ میلیون تومان فراتر رود.
در نهایت، سفره شب یلدای ۱۴۰۴ بیش از آنکه نمادی از تجمل باشد، به آیینهای از فشار تورمی و کاهش قدرت خرید تبدیل شده است. این سفره روایتگر تأثیر مستقیم اقتصاد بر سنتها و سبک زندگی ایرانیان است و نشان میدهد چگونه آیینهای فرهنگی ناچار به سازگاری با واقعیتهای معیشتی شدهاند؛ واقعیتی که برای بسیاری، شب یلدا را از یک جشن خانوادگی به چالشی اقتصادی بدل کرده است.