مسئولیت اجتماعی نیازمند راهبرد است، نه گزارشسازی صوری
سخنرانان نشست توسعه پایدار با بیان اینکه مسئولیتپذیری نباید به صدقه یا وظیفه دولت تقلیل یابد، خواستار توقف گزارشسازی و حرکت به سوی تعهدی شدند که با جبران خسارت به جامعه محلی آغاز میشود.
کارشناسان و اساتید دانشگاه در نشست تخصصی «مسئولیت اجتماعی شرکتی و توسعه پایدار» که در حاشیه نمایشگاه ایرانپلاست برگزار شد، متفقالقول بودند که مسئولیت اجتماعی بدون برنامهریزی مدون، شفافیت و نفوذ در تاروپود تصمیمات یک شرکت، به فعالیتی بیاثر و نوعی «مالیات پنهان» تقلیل مییابد.
در این نشست تخصصی که توسط سازمان جهاد دانشگاهی تهران برگزار شد، کارشناسان بر لزوم تغییر نگاه از اقدامات سطحی و گزارشمحور به سمت یک «سفر پایداری» نظاممند تأکید کردند.
گزارش پایداری، پایان راه است نه ابتدای آن
حسین محمودی، استادیار جامعهشناسی محیطزیست دانشگاه شهید بهشتی، با انتقاد از رویکرد فعلی بسیاری از شرکتها گفت: «بیشترین مطالبه شرکتها، تدوین نخستین گزارش پایداری در فرصتی محدود است، حال آنکه این گزارش، پایان یک فرآیند است و نه نقطه شروع آن.»
او توضیح داد که مسئولیت اجتماعی بدون نقشه راه و برنامه، پایداری لازم را ندارد و مانند جرقهای کمسو و بدون اثربخشی خواهد بود. به گفته محمودی، بسیاری از شرکتها پیش از آنکه «سفر پایداری» خود را آغاز کرده باشند، به دنبال نگارش گزارش آن هستند که این امری غیرممکن است. او تأکید کرد: «پیش از تدوین گزارش، باید فرآیند "مدیریت و برنامهریزی مسئولیت اجتماعی و پایداری شرکتی" (Planning CSR) به درستی طی شود.»
این استاد دانشگاه با بیان اینکه مسائل زیستمحیطی، مسئله روز کشور است، ادامه داد: «اگر مسئولیت اجتماعی و پایداری در تاروپود یک شرکت و تصمیمات آن نفوذ کند، دچار مشکل نخواهیم شد. اما اکنون این موضوع در ایران به امری صوری و ظاهری تبدیل شده است، هرچند برخی شرکتهای پیشرو در صنعت پتروشیمی به طور مستمر به آن میپردازند.»
مسئولیت اجتماعی، پذیرش تعهد است نه صدقه
هاشم واعظی، عضو هیأت علمی جهاد دانشگاهی و عضو کمیسیون اجتماعی و فرهنگی دولت، به تشریح آییننامه مسئولیت اجتماعی شرکتهای دولتی که در مردادماه به تصویب رسید، پرداخت. او این آییننامه را مبتنی بر اصول «اصلاح رویههای حکمرانی»، «شفافیت و پاسخگویی» و «رویکرد علمی» دانست.
واعظی گفت: «نگاه غالب در این آییننامه این است که مسئولیت اجتماعی یک سازه علمی با استانداردهای جهانی است. این یک وظیفه و تعهد است، نه صدقه، و به معنای انتقال وظایف دولت به بخش خصوصی نیست.»
او با تأکید بر اینکه این سند، حاصل خرد جمعی و مشارکت نهادهای تخصصی، مدنی و پژوهشی است، چشماندازی از مسئولیتهای تعریفشده در آن را ترسیم کرد. او توضیح داد که طبق این آییننامه، یک شرکت مسئولیتپذیر، خود را جزئی جداییناپذیر از محیط پیرامونش میداند؛ از این رو، در توسعه جوامع محلی مشارکت فعال دارد و هنگام وقوع بلایای طبیعی، برای جبران خسارتها پیشقدم میشود. این تعهد تنها به اینجا ختم نمیشود، بلکه با توانمندسازی نیروی انسانی و حمایت از اقشار کمبرخوردار، به دنبال تقویت بنیانهای اجتماعی است و در مقیاسی بزرگتر، با کمک به ساخت مدرسه، تأمین بهداشت عمومی، پیشگیری از آسیبهای اجتماعی و حفاظت از منابع حیاتی آب، دِین خود را به جامعه و نسلهای آینده ادا میکند.
عضو هیأت علمی جهاد دانشگاهی گفت: «بر اساس این سند، شرکتها نخست باید تبعات منفی حضور خود در جوامع محلی را جبران کنند و سپس به سایر مصادیق مسئولیت اجتماعی بپردازند.» همچنین، تمامی فعالیتهای مرتبط با این حوزه باید برای شفافیت کامل در سامانه مربوطه ثبت شود.