مهمترین دلایل شکاف جنسیتی دستمزد؛ راهکار چیست؟
شکاف جنسیتی دستمزد یکی از مسائل پیچیدهای است که بسیاری از جوامع و سازمانهای جهانی با آن روبهرو هستند. تفاوت میان دستمزد زنان و مردان نهتنها در بسیاری از مشاغل، بلکه در سطوح مدیریتی هم دیده میشود.
به گزارش آتیهآنلاین، با وجود پیشرفتهای چشمگیر در زمینه حقوق زنان و تلاشهای گسترده سازمان بینالمللی کار به عنوان نهاد پیشرو در حمایت از حقوق کارگران در دهههای اخیر، هنوز شکاف جنسیتی دستمزد یکی از چالشهای اصلی در بازار کار جهانی است.
دلایل شکاف جنسیتی دستمزد
بنابر بررسیهای امسالِ (۲۰۲۵) سازمان ملل متحد، شکاف جنسیتی دستمزد ۲۰درصد است. بدینمعنا که زنان ۸۰درصد مردان دستمزد دریافت میکنند که این تفاوت حتی برای زنان مهاجر، افراد دارای معلولیت و زنان متاهل دارای فرزند بیشتر است.
اما چه عواملی باعث ایجاد چنین شکافی در دستمزد میشود؟
۱. حضور زنان در مشاغل غیررسمی
زنان بیش از مردان در مشاغل غیررسمی و کمدرآمد و بدون حمایتهای قانونی، مانند فروشندگی، خدمتکاری در منازل و از این دست مشاغل کار میکنند. این نوع مشاغل معمولا با حقوق کم و بدون مزایا هستند. بسیاری از مشاغلی که زنان بهطور سنتی در آنها فعالیت دارند، از نظر دستمزد، کمتر از مشاغل مردانه است.
۲. کار بدون مزد خانگی
بررسیها نشان داده که زنان سراسر جهان بهطور متوسط، روزانه ۳ ساعت بیشتر از مردان کارهای مراقبتی (مانند نگهداری از کودکان یا سالمندان) و کارهای خانه را انجام میدهند. اگرچه این کارها برای سلامت خانواده و جامعه حیاتیاند، هیچگاه ارزشگذاری مالی نشده و «کار» محسوب نمیشوند.
۳. دستمزد کمتر مادران و کمبود انعطافپذیری محیط کار
درآمد زنانی که بچهدار میشوند، بهدلیل مراقبت از فرزندانشان کمتر میشود. هرچه تعداد فرزندان زنان بیشتر باشد، تفاوت دستمزد هم بیشتر میشود. درضمن هنگام استخدام یا ترفیع، زنان بدون فرزند بیشتر مورد توجه قرار میگیرند. همچنین بازگشت به کار برای زنانی که تازه زایمان کرده و صاحب فرزند شدهاند سختتر است.
از طرفی، بهدلیل کمبود انعطافپذیری در محیطهای کاری، مرخصیهای زایمان یا مرتبط با مراقبت از کودکان تاثیر منفی بر پیشرفت شغلی زنان داشته و موجب کاهش دستمزد یا کند شدن مسیر ترقی آنها میشود.
۴. تبعیض در استخدام و ارتقا شغلی
هنوز هم در بسیاری از محیطهای کاری، زنان بهدلایل جنسیتی استخدام نمیشوند یا ترفیع نمیگیرند. این نوع تبعیضها مانع رسیدن زنان به موقعیتهای مدیریتی و با درآمد بالا شده که این خودش موجب پایداری شکاف جنسیتی دستمزد میشود.
پیامدهای اقتصادی شکاف جنسیتی دستمزد برای جامعه
* کاهش بهرهوری: وقتی زنان و مردان بهطور برابر در محیطهای کاری و اقتصادی مشارکت نداشته باشند، جامعه از پتانسیل کامل نیروی انسانی خود بهرهبرداری نمیکند که درنهایت منجر به کاهش رشد اقتصادی آن میشود.
* فقر و نابرابری اجتماعی: شکاف جنسیتی دستمزد، منجر به افزایش تعداد زنانی میشود که با فقر دستوپنجه نرم میکنند و درنهایت بار این مشکل روی دوش جامعه سنگینی خواهد کرد.
* کاهش فرصتهای اقتصادی برای نسلهای بعدی: وقتی زنان از مشارکت اقتصادی برابر محروم بمانند، فرزندان آنها هم فرصتهای کمتری برای رسیدن به وضعیت مالی بهتر خواهند داشت و آنها هم دچار محرومیت میشوند.
* هزینههای بلندمدت برای کارفرمایان: زنانی که در محیط کار متوجه تفاوت در دستمزدهایشان بهدلیل جنسیت میشوند، انگیزه و روحیه خود را از دست داده و درنتیجه از کیفیت کارشان کم میشود. حتی ممکن است آنها بیش از دیگران در محل کار غیبت داشته باشند یا حرفه خود را ترک کنند. همچنین کارفرمایان فرصت جذب و حفظ استعدادهای برتر زنان را از دست میدهند و از تنوع و نوآوری در محیط کاریشان کاسته میشود.
راهکارهای کاهش شکاف جنسیتی دستمزد
کاهش شکاف جنسیتی دستمزد نیازمند رویکردهای ساختاری و سیاستگذاریهای جامع است. از این رویکردها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
* اجرای دقیق قانون پرداخت و کاهش تبعیضها و برقراری فرصتهای برابر استخدام
* حمایت از تحصیلات عالی زنان و کاهش موانع تحصیلی
* اجرای سیاستهای مرخصی خانوادگی و پزشکی با حقوق کامل برای کاهش مشکلات زنانی که مسئولیت مراقبتهای خانوادگی بیشتری دارند. همچنین درآمد زنان باردار نباید قطع شود و لازم است دولت راهکارهایی برای حمایت از زنان باردار در نظر بگیرد.
* تدوین برنامههای آموزشی به زنان برای یادگیری مهارتهای مذاکره درخصوص دستمزدشان تا آنها هم حقوق عادلانهتری دریافت کنند.
* ارائه فرصتهای کاری منعطف که به زنان کمک کند تا بدون فدا کردن تعهدات شخصی یا خانوادگی، در حرفه خود پیشرفت داشته باشند.
اجرای این راهکارها نیازمند همکاری دولتها، کارفرمایان و جامعه است تا محیط کاری و دستمزد عادلانهتری برای زنان فراهم شود.