جایگزینی هوش مصنوعی به جای جوانان و بحران «چرخه نابودی استعدادها»

در حالی که در سال 2025 شرکت‌ها به شکل روزافزونی با بکارگیری هوش مصنوعی کارکنانشان را اخراج می‌کنند، مشاغل ابتدایی و موقعیت‌های شغلی سطح پایین اولین قربانیان این تغییرات هستند. کارشناسان هشدار می‌دهند که این روند می‌تواند تهدیدی جدی برای فرصت‌های شغلی فارغ‌التحصیلان و کارآموزان باشد.

گزارش سایت خبری CNBC نشان می‌دهد که هوش مصنوعی به سرعت در حال نفوذ به دنیای کار است و شرکت‌ها برای کاهش هزینه‌ها و بهبود بهره‌وری به طور فزاینده‌ای به این فناوری  تکیه می‌کنند. در عین حال این پیشرفت‌ها در فناوری، مشاغل سطح پایین و موقعیت‌های شغلی تازه‌کار را با خطر جدی مواجه کرده است. به‌ویژه، فارغ‌التحصیلان و کارآموزان در حال از دست دادن موقعیت‌های شغلی خود هستند. شرکت‌های بزرگی همچون «آمازون» و «اکسنتور» در حال اخراج نیروهای انسانی و جایگزینی آن‌ها با سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی‌اند. حال این سوال مطرح است که آیا هوش مصنوعی می‌تواند نقش‌های شغلی سطح پایین و فارغ‌التحصیلان تازه‌کار را به درستی انجام دهد؟

طبق نظرسنجی اخیر از حدود 2 هزار کارشناس منابع انسانی در بریتانیا، 62 درصد از کارفرمایان پیش‌بینی کرده‌اند که مشاغل سطح پایین، دفتری، مدیریتی و اداری به احتمال زیاد توسط هوش مصنوعی جایگزین خواهند شد. علاوه بر این، داده‌ها نشان می‌دهند که تعداد فرصت‌های شغلی فارغ‌التحصیلان در حال کاهش است. در ایالات متحده، تعداد آگهی‌های استخدام برای مشاغل سطح ابتدایی از ژانویه 2023 حدود 35 درصد کاهش یافته است. همچنین در بریتانیا، گزارشی از موسسه Institute for Student Employers نشان می‌دهد که کمتر از 17 هزار موقعیت شغلی فارغ‌التحصیلان با 1.2 میلیون درخواست مواجه شده است.

چالش‌ها و پیامدهای اقتصادی

در حالی که شرکت‌ها به بهانه کاهش هزینه‌ها و بهره‌وری بیشتر، به سمت هوش مصنوعی می‌روند، کارشناسان می‌گویند که این اقدامات در درازمدت ممکن است به ضرر آن‌ها تمام شود. «فابیان استفانی»، استاد کمکی هوش مصنوعی و کار در موسسه اینترنت آکسفورد، توضیح می‌دهد که استخدام نیروی کار سطح پایین در حقیقت یک «سرمایه‌گذاری» برای آینده است. با وجود اشتباهات اولیه و نیاز به آموزش عملی، جایگزینی این نیروها با هوش مصنوعی می‌تواند به شرکت‌ها آسیب برساند. به گفته «کریس ایلدرج»، مدیر عامل شرکت  Robert Walters «اگر بیش از حد مشاغل سطح پایین را حذف کنید، می‌توانید به سرعت پایگاه استعدادهای داخلی خود را از دست بدهید.» او هشدار می‌دهد که این امر می‌تواند به «سیکل مرگ استعداد» منجر شود و هزینه‌های استخدام را افزایش دهد.

شرکت‌هایی که از جذب استعدادهای جوان خودداری می‌کنند، ممکن است در نهایت از رقابت با دیگر شرکت‌ها عقب بیفتند. «استفانی» از موسسه آکسفورد توضیح می‌دهد که جوانان ایده‌های نو و دیدگاه‌های تازه‌ای به سازمان‌ها می‌آورند که برای انطباق با فرهنگ عمومی و مصرف‌کنندگان ضروری است. «اگر شرکتی نتواند با نسل‌های جوان ارتباط برقرار کند، احتمالا به یک شرکت فرسوده تبدیل خواهد شد.» همچنین، بسیاری از ایده‌های خوب در سازمان‌ها از سوی افراد در سال‌های ابتدایی فعالیت‌شان به مطرح می‌شود، چرا که آن‌ها مسائل را با دیدگاه تازه‌تری می‌بینند.

چالش‌های فرهنگی و انتقال دانش

جوانان نه تنها ایده‌های تازه می‌آورند، بلکه نقش مهمی در انتقال دانش و فرهنگ سازمانی دارند. به گفته «استفانی»، «دانش ضمنی» که فرهنگ یک شرکت را شکل می‌دهد، به‌طور معمول از طریق تعاملات غیررسمی در میان کارمندان انتقال می‌یابد. این نوع دانش می‌تواند شامل اطلاعاتی باشد که به‌راحتی در مستندات نوشته نمی‌شود، اما برای عملکرد صحیح سازمان حیاتی است. حذف مشاغل سطح پایین از شرکت‌ها می‌تواند این جریان انتقال دانش را مختل کند و در نهایت به آسیب‌دیدن فرهنگ سازمانی منجر شود.

در مقابل این چالش‌ها، برخی از شرکت‌ها همچنان به جذب و آموزش استعدادهای جوان ادامه می‌دهند. «ماتئو پرینس»، مدیرعامل شرکت Cloudflare اخیرا اعلام کرده است که این شرکت قصد دارد 11 هزار کارآموز در دوران هوش مصنوعی جذب کند. او توضیح می‌دهد که «مدیران 50 ساله مانند من نمی‌توانند به شرکت‌ها کمک کنند تا از هوش مصنوعی بهره‌برداری کنند. ما باید از نسل آینده یاد بگیریم.»

اگرچه هوش مصنوعی می‌تواند به بهبود بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها کمک کند، اما حذف مشاغل سطح پایین می‌تواند عواقب منفی برای رشد و فرهنگ سازمان‌ها داشته باشد. شرکت‌ها باید توجه ویژه‌ای به استخدام و آموزش نسل‌های جدید داشته باشند تا از «سیکل مرگ استعداد» جلوگیری کنند و در بلندمدت بتوانند به رقابت ادامه دهند. به نظر می‌رسد که آینده موفق شرکت‌ها در گروی ایجاد توازن میان نوآوری‌های فناوری و حفظ فرصت‌های شغلی برای نسل‌های آینده است.