داروخانههای خالی، بیماران سرگردان
سیزده آبان، هلال احمر، 29 فروردین، شهید کاظمینژاد؛ نیازمندان به داروهای خاص مدام بین این داروخانهها در رفتوآمد هستند و خیلیوقتها به در بسته میخورند: نداریم، موجود نیست. از سوی دیگر مسئولان اعلام میکنند که کمبود دارویی به نصف رسیده است. در مواقع بسیاری نیز آن را تکذیب میکنند.
کمبود دارو یکی از معضلاتی است که دست از سر بیماران برنمیدارد و همواره بازار داروی ایران را متشنج میکند. انسولین موجود میشود، آلبومین نایاب است. وارفارین سدیم پیدا میکنی، آمینوفیلین ستاره سهیل میشود و این چرخه ادامه دارد.
گاهی اوقات پیشنهاد میشود از نمونه تولید داخلی استفاده کنید، چیزی که پزشک آن را تأیید نمیکند. شرکتهای دارویی هم زیر بار پایین بودن کیفیت داروی خود نمیروند. در این میان رنج مداوم نصیب بیمار و خانواده اوست که میان این جدلها دنبال دارو میگردند. با اینکه محمدرضا ظفرقندی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفته «نسبت به شهریور پارسال کمبودهای دارویی ضروریمان به میزان قابلتوجهی کاهش یافته و تقریباً به نصف رسیده است» اما ذخایر استراتژیک را نمیتوان با نیاز روز بیماران خاص مقایسه کرد.
ذخایر استراتژیک دارویی مجموعه داروهایی است که یک کشور به منظور مقابله با بحرانهای احتمالی مانند جنگ، زلزله، سیل و یا بیماریهای همهگیر در انبارها و مراکز نگهداری میکند. این ذخایر شامل داروهای اساسی و حیاتی هستند که در صورت وقوع حوادث غیرمترقبه، برای نیازهای درمانی و بهداشتی مردم در دسترس خواهند بود.
در این میان داروهای بیماریهای خاص خود مسئلهای اساسی است. بیمارانی مانند مبتلایان به سی اف، همین حالا با نبود دارو مواجهاند. سی اف یک بیماری ژنتیکی پیش رونده است که چندین عضو بدن، بهویژه ریه و دستگاه گوارش را درگیر میکند. بعضی آن را کرونای دائمی نامیدهاند. بنابراین نبود دارو و قیمت بسیار بالای آن در صورت موجودی زندگی این بیماران و خانوادههای آنها را با تنشهای دائمی همراه میکند.
این تنها یکی از 500 قلم دارویی است که اردیبهشتماه یکی از نمایندگان مجلس از کمبود آنها خبر داده بود. خرید بلندمدت داروهای گرانقیمت که در موارد زیادی به اجبار از بازار سیاه تهیه میشوند، توان مالی خانوادههای دارای بیمار را کاهش داده و آنها را علاوه بر جستوجوی خود دارو با استیصال چگونگی تهیه هزینه دارو هم روبه رو کرده است.
این در حالی است که درآمد این قشر افزایش چندانی نداشته اما قیمت دارو هربار گرانتر از دفعه قبل است. در بسیاری موارد وقتی اعلام میشود کمبود دارویی نداریم منظور وجود نمونههای ایرانی است که برای بسیاری از بیماران قابل استفاده نیست و حتما باید نمونه خارجی مصرف شود.
مشکلاتی مانند تأمین نشدن بهموقع ارز، نبود قیمتگذاری درست و مشکلات حواله ارز، بدهیهای سنگین دولت به بخش دارویی و عدم پرداخت بهموقع مطالبات شرکتهای دارویی توسط بیمهها، لزوم اصلاحات ساختاری در نظام اقتصادی کشور، عدم شفافیت دولت در اعلام آمار کمبودها و وابستگی بالای تولید دارو به واردات مواد اولیه بارها از موانع تامین دارو در کشور است.
در مقابل مسئولان دولتی، تحریمها را عامل اصلی مشکلات دارویی کشور میدانند و مشکلات انتقال پول و پرداخت، محدودیتهای حملونقل و خودداری شرکتهای خارجی از فروش را عامل اصلی کمبودهای دارویی میدانند. از طرفی قاچاق دارو و بازار سیاه زالویی است که به سیستم تهیه دارو چسبیده است. عدهای از کارشناسان قاچاق دارو و احتکار توسط برخی سوداگران را از دیگر دلایل کمبود در بازار میدانند.
تحریمها به عنوان یک عامل خارجی، مشکلات موجود در سیستم دارویی کشور را تشدید کرده اما ناکارآمدیهای داخلی در حوزه سیاستگذاری، تخصیص ارز و مدیریت و عدم مبارزه با سوداگری نیز از عوامل کلیدی هستند که باعث شدهاند تحریمها تأثیر مخربتری بر این بخش داشته باشند. فارغ از اینکه مقصر کیست و چیست، مهمترین مسئله وجود دارو در داروخانهها و تزریق سلامتی به بیماران است.