دلایل آلودگی هوای جنوب تهران: صنعتی یا طبیعی؟
مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، پیچیدگی الگوی آلایندگی پایتخت را مورد تأکید قرار داد و گفت منشأ آلودگیهای جنوب شهر تنها محدود به کارگاهها و صنایع نیست، بلکه ترکیبی از منابع ثابت و متحرک، خشکسالی، بادهای فصلی و واکنشهای شیمیایی در جو، کیفیت هوای تهران را تعیین میکند.
فاطمه کریمی، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران درباره نوسانهای شاخص آلایندههای ذرات معلق، دیاکسید گوگرد و دیاکسید نیتروژن در ایستگاههای پایش مناطق جنوبی توضیح داد: فعالیت صنایع و کارگاهها در محورهایی مانند جاده ساوه، جاده قدیم و آزادراه تهران–قم میتواند در مقاطع مختلف سال بر غلظت آلایندهها اثرگذار باشد، اما این تنها عامل نیست. کاهش بارشها، گسترش خشکسالی و افزایش وقوع طوفانهای گرد و غبار نیز نقش مهمی در کیفیت هوای مناطق جنوبی دارند.
او افزود که مسئله اصلی آلودگی هوای تهران، ذرات معلق به ویژه PM₂.₅ است که بیشترین سهم را در افزایش شاخص کلی آلودگی دارد. بررسیهای ایستگاههای پایش نشان میدهد که غلظت دیاکسید گوگرد و دیاکسید نیتروژن معمولاً در محدوده استاندارد است و تنها در دورههای پایداری طولانی هوا افزایش موقتی رخ میدهد.
کریمی توضیح داد که برای شناسایی منابع تولید آلودگی، عمدتاً از مطالعات سیاهه انتشار استفاده میشود. این مطالعات، سهم منابع ثابت (صنعتی، خانگی و…) و منابع متحرک (خودروها، وسایل نقلیه دیزلی و موتورسیکلتها) را در تولید آلایندهها برآورد میکنند. او با این حال تأکید کرد که تعیین سهم دقیق هر منبع کار سادهای نیست، زیرا بخشی از آلایندهها مستقیماً از منابع اولیه منتشر میشوند و بخش دیگر در جو بر اثر واکنشهای شیمیایی ثانویه تولید میشوند.
وی ادامه داد که پروژه سهمبندی منابع انتشار ذرات معلق نیز در دستور کار است. این پروژه با شناسایی اجزای شیمیایی ذرات معلق، منابع احتمالی انتشار و سهم هر یک را تعیین میکند. علاوه بر فعالیتهای انسانی، شرایط هواشناسی نقش محوری در پراکنش و تغییرات غلظت آلایندهها دارد و ثبات بالای آلایندگی در یک نقطه خاص علمی نیست.
مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران با اشاره به موقعیت توپوگرافی تهران و الگوی بادهای فصلی گفت: جابهجایی آلایندهها تابع این جریانها است. جریان غالب باد از جنوب و جنوبغرب گاهی موجب تلطیف نسبی هوا در مناطق جنوبی میشود و در مواقع دیگر، آلودگیها را از حاشیه شهر به بافت شهری منتقل میکند.
کریمی گفت :اگرچه فعالیتهای صنعتی جنوب تهران ممکن است در تغییرات مقطعی برخی آلایندهها نقش داشته باشد، اما تغییرات مکانی و زمانی غلظت آلایندهها نتیجه برهمکنش مجموعهای از منابع انتشار، واکنشهای جوی و شرایط هواشناسی است.