بازگشت بانک مرکزی به انتشار آمار تورم؛ تأیید رکوردشکنی تورم در دولت سیزدهم
بانک مرکزی که از سال ۱۳۹۷ انتشار عمومی گزارشهای تورمی را متوقف کرده بود، پس از چند سال وقفه بار دیگر این آمار را منتشر کرد.
به گزارش آتیهآنلاین، طبق دادههای جدید، نرخ تورم سالانه در پایان آبانماه ۱۴۰۳ حدود ۴۱ درصد برآورد شده است؛ رقمی که نسبت به مهرماه یک واحد درصد افزایش نشان میدهد. این در حالی است که مرکز آمار ایران، رقم ۴۰.۴ درصد را بهعنوان تورم سالانه اعلام کرده است. اختلاف این دو نهاد آماری اگرچه همچنان وجود دارد، اما فاصله کمتر از یک درصدی میان محاسبات آنها بیانگر نزدیک شدن تصویر دو مرجع رسمی از وضعیت تورم است.
تفاوت میان این دو گزارش عمدتاً از جامعه آماری و شیوه محاسبه ناشی میشود. مرکز آمار ایران دادههای خود را بر مبنای مناطق شهری و روستایی تنظیم میکند، در حالی که بانک مرکزی صرفاً شهرها را در نظر میگیرد. همچنین هر نهاد سبد مصرفی و ضرایب اهمیتی متفاوتی را در سنجش تورم لحاظ میکند. با وجود این تفاوتها، هر دو گزارش در یک نقطه همنظرند: فشار اصلی تورم بر گروه خوراکیها و به دنبال آن بر معیشت خانوارها وارد میشود. بانک مرکزی تورم ماهانه خوراکیها در آبان را ۵.۳ درصد و مرکز آمار ۴.۸ درصد اعلام کرده است؛ ارقامی که نسبت به متوسط تورم ماهانه سایر گروهها بهمراتب بالاتر است.
بررسی ترکیب هزینههای خانوار که بانک مرکزی ارائه کرده نشان میدهد بیش از ۷۰ درصد مخارج مصرفکنندگان صرف تأمین غذا و مسکن میشود. بنابراین افزایش قیمتها در این دو حوزه اثرات عمیقتری بر سطح رفاه جامعه دارد و بهطور مستقیم نرخ فقر را تحت تأثیر قرار میدهد. تحلیلهای مرتبط با خط فقر نیز طی سالهای اخیر تأیید میکنند که افزایش قیمت خوراکیها و هزینههای مسکن، دامنه و شدت فقر را در کشور افزایش داده است.
روند کلی تورم از نگاه بانک مرکزی نیز صعودی ارزیابی میشود. طبق گزارش جدید، از بهمن ۱۴۰۳ تاکنون تورم سالانه هر ماه رشد کرده و از حدود ۳۵ درصد به ۴۱ درصد رسیده است. این روند با پیشبینیهای نهادهای بینالمللی نظیر صندوق بینالمللی پول و بانک جهانی نیز همخوانی دارد؛ این دو نهاد نیز از بازگشت تورم ایران به محدوده بیش از ۴۰ درصد خبر دادهاند. از مهرماه تورم بانک مرکزی و از آبانماه تورم مرکز آمار بار دیگر به کانال ۴۰ درصدی بازگشته است.
اما مهمترین جنبه گزارش تازه بانک مرکزی، نه فقط آمار ماههای اخیر بلکه دادههای منتشرنشده سالهای گذشته است. بر اساس این محاسبات، از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۳ تورم سالانه همواره بالای ۴۰ درصد ثبت شده و در سال ۱۴۰۱ به اوج تاریخی ۵۳.۱ درصد رسیده است. این رقم رکورد جدیدی در نیم قرن اخیر محسوب میشود؛ چرا که بالاترین تورم ثبتشده پیشین مربوط به سال ۱۳۷۴ و حدود ۴۹.۴ درصد بود. با انتشار این دادهها مشخص میشود دولت سیزدهم از منظر عملکرد تورمی، بدترین کارنامه پنجاه سال اخیر را بهجا گذاشته است.
مهمترین عامل جهش تورمی سال ۱۴۰۱، حذف ناگهانی ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی در اردیبهشتماه بود؛ اقدامی که تنها نه ماه پس از آغاز به کار دولت سیزدهم انجام شد و پیامدهای آن باعث شد رکوردهای تورمی جدیدی در کشور ثبت شود. با وجود این تجربه، همچنان برخی اقتصاددانان طیف راست خواستار حذف کامل ارز ترجیحی در دولت چهاردهم هستند؛ توصیهای که در شرایط تورم بالای ۴۰ درصد میتواند شوکهای شدید و غیرقابل جبران دیگری به اقتصاد وارد کند.