بازار کار مردانهتر شد؛ فرصتهای شغلی زنان پس از جنگ ۱۲ روزه کاهش یافت
کاهش نرخ بیکاری به ۷.۴ درصد در ایران بیشتر به دلیل خروج گسترده زنان از بازار کار و کاهش جمعیت فعال است تا افزایش واقعی اشتغال؛ جنگ ۱۲ روزه اخیر باعث شده فرصتهای شغلی زنان به شدت کاهش یابد و بازار کار مردانهتر شود.
به گزارش آتیه آنلاین، هرچند مرکز آمار نرخ بیکاری کشور را به پایینترین سطح خود در تمام سالهای پس از جنگ رسانده است، اما کاهش فرصتهای شغلی برای زنان و کاهش جمعیت فعال اقتصادی، واقعیتهای تلخی از بازار کار ایران را نشان میدهد. وضعیت اشتغال زنان در سال ۱۴۰۴ به دلیل عوامل مختلف اقتصادی و سیاسی، به ویژه پس از جنگ ۱۲ روزه اخیر، به طور چشمگیری محدودتر شده و بازار کار بیش از پیش مردانهتر شده است.
مرکز آمار در جدیدترین گزارش خود اعلام کرده نرخ بیکاری کشور تا پایان تابستان ۱۴۰۴ به ۷.۴ درصد رسیده است؛ پایینترین رقم پس از جنگ ایران که در ظاهر نشاندهنده بهبود وضعیت اشتغال است. با این حال، محمدرضا عبداللهی، تحلیلگر اقتصاد کلان، در گفتوگو با خبرآنلاین هشدار میدهد که این کاهش نرخ بیکاری نشانگر وضعیت مطلوب بازار کار نیست.
عبداللهی توضیح میدهد که نرخ بیکاری از تقسیم جمعیت بیکاران بر جمعیت فعال به دست میآید و جمعیت فعال شامل افرادی است که یا شاغل بودهاند یا به دنبال شغل میگردند. در سالهای اخیر، و به ویژه پس از شیوع کرونا، کاهش نرخ بیکاری بیشتر ناشی از کاهش جمعیت فعال است، نه افزایش شاغلان. به طور مشخص در تابستان ۱۴۰۴ نزدیک به ۶۵ هزار نفر از جمعیت بیکاران کاسته شده اما همزمان ۱۷۱ هزار نفر از شاغلان نیز کاهش یافتهاند.
او با اشاره به آمار مقایسهای میگوید در بازه یک ساله، ۲۳۷ هزار نفر از جمعیت فعال اقتصادی کاسته شده که شامل ۶۵ هزار بیکار و ۱۷۱ هزار شاغل است؛ یعنی همزمان با کاهش بیکاری، تعداد شاغلان نیز کمتر شده است. این بدان معناست که افراد زیادی، خصوصاً زنان، از بازار کار خارج شدهاند و دیگر در جستجوی کار نیستند. به این ترتیب کاهش نرخ بیکاری نمیتواند به عنوان نشانه بهبود واقعی اشتغال تلقی شود و ممکن است آمارها تصویر غلطی از وضعیت بازار کار به سیاستگذاران ارائه دهند.
از مهمترین یافتههای عبداللهی در این گفتوگو، «مردانهتر شدن» بازار کار در سال ۱۴۰۴ است. در حالی که جمعیت فعال مردان ۵۱ هزار نفر افزایش یافته، جمعیت فعال زنان به میزان ۲۸۸ هزار نفر کاهش یافته است. همچنین تعداد زنان شاغل ۲۹۳ هزار نفر کمتر شده، در حالی که تعداد مردان شاغل ۱۲۱ هزار نفر افزایش یافته است. این وضعیت نشان میدهد فرصتهای اشتغال برای زنان به شدت محدودتر شده است.
عبداللهی این روند را تا حد زیادی ناشی از جنگ ۱۲ روزه اخیر میداند و معتقد است که شرایط جنگی، نگرشها و رفتار اقتصادی خانوارها را تغییر داده و زنان را بیشتر به خانهداری و خروج از بازار کار سوق داده است. این موضوع باعث شده اشتغال زنان آسیب جدی ببیند و بازار کار بیش از پیش مردانه شود.
در بخشهای مختلف اقتصادی نیز تغییراتی مشاهده میشود؛ اشتغال در بخشهای کشاورزی و صنعت به ترتیب ۹۸ هزار و ۲۳۰ هزار نفر کاهش یافته اما بخش خدمات ۱۶۲ هزار نفر افزایش اشتغال داشته است. به گفته عبداللهی، این روند تأیید کننده وضعیت رکود تورمی کشور است؛ چرا که کاهش اشتغال در بخشهای تولیدی و افزایش در بخش خدمات نامولد، به معنای افت کیفیت مشاغل است و نشانهای از مشکلات عمیقتر اقتصاد کشور در شرایط تورم بالا و رشد اقتصادی منفی است.
عبداللهی در نهایت تاکید میکند که نرخ بیکاری صرفاً شاخصی سطحی از بازار کار است و برای درک واقعی وضعیت اشتغال باید به عوامل دیگری مانند جمعیت فعال، کیفیت مشاغل و شرایط گروههای مختلف، به ویژه زنان، توجه شود. کاهش نرخ بیکاری بدون افزایش شاغلان و خروج زنان از بازار کار، میتواند سیاستگذاران را به اشتباه بیندازد و فرصتهای بهبود واقعی اشتغال را از دست بدهد.